ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ ΔΙΑΔΡΟΜΗΣ
Συνολικό μήκος: 28χλμ
Χαμηλότερο υψόμετρο: 188μ
Υψηλότερο υψόμετρο: 644μ
Γέφυρες : 14
Σήραγγες : 1
Σταθμοί : 4
Μεγ. κλήση : 2,1 %
Ελάχιστη ακτίνα καμπυλότητας : 90μ
Μέγιστη δρομολογιακή ταχύτητα : 90χλμ
Εύρος γραμμής : 1μ
Λεξιλόγιο : Χ.Θ. : χιλιομετρική θέση
Σ.Σ. : σιδηροδρομικός σταθμός
Σε απόσταση 170χλμ περίπου νοτιοδυτικά της Αθήνας στην ανατολική Πελοπόννησο βρίσκεται ίσως η ωραιότερη σιδηροδρομική διαδρομή της νοτίου Ελλάδας. Αυτή η διαδρομή αφορά τον περίγυρο της κοιλάδας του Αχλαδόκαμπου και ξεκινά νοητά από το φαράγγι της Ανδρίτσας στην Χ.Θ. 78 με υψόμετρο 188μ και ολοκληρώνεται στον Σ.Σ. Παρθενίου στην Χ.Θ. 106 και σε υψόμετρο 644μ. Οι σιδηροδρομικές αποστάσεις μετρούν από τον Σ.Σ. Κορίνθου. Ο ταξιδιώτης θα αναρριχηθεί 450μ, θα περάσει πάνω από 14 μεγαλοπρεπείς γέφυρες ηλικίας 120 ετών, δια περάσει μία σήραγγα, θα διέλθει από 4 παραδοσιακούς σταθμούς και θα διανύσει συνολικά 28χλμ μεγάλου φυσικού κάλλους με ξεροπόταμους ή χείμαρρους, όμορφα χωριά, γραφικά ξωκλήσια, θα αγναντέψει την κοιλάδα του Αχλαδόκαμπου βουτηγμένη στα ελαιόδεντρα , θα θαυμάσει τις χιονισμένες ή ανθισμένες οροσειρές των ορέων Κτενιά και Πάρνωνα, θα δει τον ουρανό να κυριεύεται από θεόρατες αγριοβελανιδιές, από αιωνόβια πλατάνια, θα γευτεί τις μυρωδιές της ρίγανης, του σφενδάμου και εάν βρεθεί και σαν περιπατητής στην περιοχή θα απολαύσει τους ήχους των κοπαδιών των αιγοπροβάτων, θα δροσιστεί από γάργαρες πηγές, θα ακούσει τους ήχους των γερακιών, ενίοτε θα απολαύσει την απόλυτη ηρεμία και ησυχία και εντέλει δεν θα μεταφερθεί , θα <ταξιδεύσει> !
Επιβάλλεται όμως μια μικρή ιστορική αναδρομή πριν ξεκινήσει το φωτοαναγνωστικό ταξίδι.
Με σχετικές ενέργειες του τότε Πρωθυπουργού της χώρας Χαρίλαου Τρικούπη ξεκινούν τα έργα κατασκευής της γραμμής Μύλων-Καλαμών το έτος 1889. Τα έργα στην διαδρομή που παρουσιάζεται ξεκινούν στα μέσα του 1889 και ολοκληρώνονται στις αρχές του 1892. Τις εργασίες αναλαμβάνει η Ε.Μ.Σ.Ε. (Εταιρία Μεσημβρινών Σιδηροδρόμων Ελλάδος) η οποία όμως κηρύσσει πτώχευση πριν παραδώσει το σχεδόν ολοκληρωμένο έργο. Την ολοκλήρωση αναλαμβάνουν οι θρυλικοί Σ.Π.Α.Π. (Σιδηρόδρομοι Πειραιώς Αθηνών Πελοποννήσου) και οι οποίοι παραδίδουν την γραμμή σε κυκλοφορία την 1η Φεβρουαρίου του 1892.Η κατασκευή της σιδηροδρομικής γραμμής συνέβαλλε τα μέγιστα στην οικονομική, πολιτιστική και κοινωνική ανάπτυξη των περιοχών αυτών. Πλέον οι μεταφορές των βασικών αγαθών, των ταξιδιωτών και των στρατευμάτων έγιναν ταχύτερες καθώς υπήρχε αυθημερόν πρόσβαση στην Αθήνα. Ας σημειωθεί το γεγονός πως στις εποχές εκείνες το ταξίδι με τα ζωήλατα κάρα ή και με τα πόδια σε κάκιστους χωματόδρομους όπου αυτοί υπήρχαν, διαρκούσε από και προς την Αθήνα σχεδόν δυο ημέρες ! Ο σιδηρόδρομος λοιπόν έφερε επανάσταση στην ποιότητα και στην ταχύτητα των μεταφορών και μείωσε τον χρόνο της διαδρομής σε κάτω από 10 ώρες ! Έκτοτε έως και στις αρχές της δεκαετίας του ’90 που εξακολουθούσε να είναι το ταχύτερο και ασφαλέστερο (ήταν είναι και θα είναι) μεταφορικό μέσον , υπερκεράσθηκε από την διάνοιξη νέων οδικών αρτηριών ταχείας κυκλοφορίας. Νικήθηκε σε χρόνους έπειτα από 90 χρόνια ! Μετά και τον σχετικό εκσυγχρονισμό της γραμμής (2003-2009) και μέσα από 120 χρόνια διαρκούς προσφοράς στο κοινωνικό σύνολο, η διαδρομή μέσω Αχλαδοκάμπου συνεχίζει να μαγεύει, να μαλακώνει τις ψυχές των ταξιδιωτών και ίσως να κάνει τον χρόνο να κυλά αργά.
Η σιδηροδρομική χάραξη μετά τον παραλιακό Σ.Σ. των Μύλων δίπλα στον Αργολικό κόλπο εισέρχεται σιγά-σιγά στο φαράγγι της Ανδρίτσας. Ένα φαράγγι στο οποίο κυρίαρχη θέση κατέχει ο χείμαρρος Ξεριάς, στεγνός τους καλοκαιρινούς μήνες αλλά τον χειμώνα ορμητικός και θορυβώδης. Κυρίαρχη φυσική πανίδα στις αρχές του φαραγγιού είναι τα ελαιόδεντρα, τα πλατάνια δίπλα στο ποτάμι, οι συστάδες από λεύκες , από κυπαρίσσια και από σιτοχώραφα. Στα σημεία που το φαράγγι στενεύει κυρίαρχο δέντρο είναι τα πουρνάρια. Η γραμμή λοιπόν τέμνει στην αρχή του φαραγγιού τον ξεροπόταμο Ξεριά σε 3 διαφορετικά σημεία με την βοήθεια ισάριθμων λιθόκτιστων γεφυρών με μεταλλικά ζευκτά ενδιάμεσα .
Αυτές βρίσκονται στις Χ.Θ. 75, 76 και 77 με μήκη 62, 54 και 71 μέτρα αντίστοιχα. Επειτα η γραμμή τέμνει τον αμαξιτό δρόμο (ο οποίος ασφαλτοστρώθηκε μόλις τα τελευταία χρόνια) και ο οποίος υποστηρίζει τοπική κίνηση , με ισόπεδη διάβαση που έχει και πέτρινο κτίσμα το οποίο φιλοξενούσε τον φύλακα της γραμμής. Το φυλάκιο ονομάζεται :του <Μαυρογυαλούρου> και πήρε αυτό το όνομα στις αρχές της δεκαετίας του ’60 διότι εκεί συνήθιζαν να συγκεντρώνονται οι κάτοικοι-ψηφοφόροι των γύρω περιοχών για να υποδεχθούν , τους τοπικούς βουλευτές (βολευτές;) που τους επισκέπτονταν. Η πασίγνωστη Ελληνική ταινία της εποχής με πρωταγωνιστή τον διάσημο Λάμπρο Κωνσταντάρα στον ρόλο του βουλευτή Μαυρογυαλούρου ανέλαβε τα…. υπόλοιπα περί καθιέρωσης της ονομασίας !
Διασχίζοντας λοιπόν και το φημισμένο φυλάκιο, το τραίνο φέρνει τον ταξιδιώτη στον Σ.Σ. Ανδρίτσας στην Χ.Θ. 78 με υψόμετρο 188μ. Εδώ υπάρχει μνημείο Ελλήνων πεσόντων αγωνιστών κατά τον Γερμανών κατακτητών σε μάχη του 1943, διατηρούνται επίσης σε κακή γενικά κατάσταση η παλιά αποθήκη του σταθμού και λίγο πιο πίσω το καφενείο. Το χωριό βρίσκεται στην πλαγιά του βουνού 150μ ψηλότερα και σε απόσταση μίας ώρας περίπου με τα πόδια. Για αυτό και ο σταθμός όταν κατασκευάσθηκε διέθετε όλες τις ανέσεις της εποχής (αποθήκη, βοηθητικούς χώρους, τουαλέτα, φούρνο και καφενείο). Σήμερα έρημος , εγκαταλειμμένος βλέπει τα τραίνα να περνούν. Στην βόρεια έξοδο του σταθμού προς Αχλαδόκαμπο υπάρχει γέφυρα από λίθινους στύλους και ξύλινο ζευκτό μέσα από το οποίο διοχετευόταν νερό που υποστήριζε την άρδευση των χωραφιών καθώς και τον εφοδιασμό του υδατόπυργου που γέμιζε με νερό τις δεξαμενές των διψασμένων ατμομηχανών. Διασώζεται ακόμα και σήμερα η λίθινη βάση του υδατόπυργου.
Αναχωρώντας από τον Σ.Σ. Ανδρίτσας το φαράγγι αρχίζει και στενεύει, γίνεται δυσπρόσιτο , κυριαρχεί το πουρνάρι και τα έντονα τεχνικά έργα στήριξης της γραμμής ( λίθινοι τοίχοι υποστήριξης, αντιστήριξης, γέφυρες και ορύγματα).
Η γραμμή ακολουθεί πιστά την φιδίσια διαδρομή του χειμάρρου Ξεριά και ο ταξιδιώτης περνά άλλες δύο γέφυρες στις Χ.Θ. 78,6 και 80,2 με μήκος 72 και 63μ αντίστοιχα.
Στην συνέχεια το φαράγγι αρχίζει και φαρδαίνει και εισέρχεται από το νότιο μέρος στην κοιλάδα του Αχλαδόκαμπου. Ο ταξιδιώτης περνά πάνω από ένα μικρό λίθινο γεφύρι και αντικρίζει από την μία μεριά την κοιλάδα με τις ελιές με το ομώνυμο χωριό στην πλαγιά του Κτενιά και από την άλλη το όρος Παρθένι με την γραμμή γαντζωμένη ψηλά στην πλαγιά. Αφού κάνει τον γύρο της κοιλάδας και κερδίσει ύψος εκεί πάνω θα ανέβει !
Ο Αχλαδόκαμπος οφείλει πιθανότατα την ονομασία του στην φράση αποχαιρετισμό <Αχ-λαδόκαμπε> που αναφώνησε ο τούρκος πασάς Ισμέτ-Ρεζή-Πασά σε άπταιστα Ελληνικά όταν άφηνε οριστικά τούτο τον τόπο για να γλιτώσει από την μανία των επαναστατημένων Ελλήνων του ’21, ενώ μια άλλη εικασία θέλει τον τόπο γεμάτο από αχλαδιές. Όντως υπάρχουν αρκετές αγριαχλαδιές στα βόρεια της κοιλάδας στην ρίζα του Κτενιά. Όποια και εάν είναι όμως η αληθινή αιτία της ονομασίας , αυτή έχει χαθεί στους θρύλους του ηρωικού παρελθόντος. Ο Σ.Σ. Αχλαδοκάμπου βρίσκεται στο νότιο μέρος της κοιλάδας στην Χ.Θ. 84 και σε υψόμετρο 296μ. Πνιγμένος στα δέντρα διέθετε την εποχή της δόξας του ή και διαθέτει αποθήκη, τουαλέτα, εξωτερικό φούρνο και βοηθητικούς χώρους για το προσωπικό, υδατόπυργους για την ύδρευση των ατμαμαξών και περιστροφική πλάκα όπου γυρνούσαν φορά οι βοηθητικές ατμάμαξες που βοηθούσαν του αργοκίνητους συρμούς να ανέβουν την μεγάλη ανηφόρα προς το οροπέδιο της Τρίπολης. Στις διασωζόμενες λίθινες κυκλικές βάσεις των υδατόπυργων και σε μια από τις βοηθητικές πόρτες είναι εμφανή τα αρχαία κιονόκρανα από τα οποία είναι κατασκευασμένη ! Πλούσιος τόπος γεμάτος ιστορία !
Πίσω δε από τον σταθμό υπάρχει ακόμα σε λειτουργία το παλιό καφενείο-ταβέρνα όπου ο ταξιδιώτης μπορεί να δροσιστεί ή να γευτεί πλούσια εδέσματα. Το ομώνυμο χωριό βρίσκεται περί τα 100μ ψηλότερα του σταθμού και απέχει περίπου 40 λεπτά με τα πόδια. Μετά τον σταθμό η γραμμή του τραίνου ακολουθεί ανηφορικά τις πλαγιές του Κτενιά…………
…………… για να φτάσει σε λίγο στην γνωστή τσιμεντένια γέφυρα του Αχλαδόκαμπου, όπου και τα νοητά σύνορα των νομών Αργολίδας και Αρκαδίας. Αυτή βρίσκεται στην Χ.Θ. 90 και είναι η μακρύτερη ,275μ, και υψηλότερη ,65μ, σιδηροδρομική γέφυρα στην Πελοπόννησο.
Δόθηκε σε κυκλοφορία το 1974, σε αντικατάσταση παλαιότερης μεταλλικής γέφυρας η οποία είχε καταστραφεί από του υποχωρούντες Γερμανούς. Στα δύο άκρα της γέφυρας υπάρχει ακόμα η παλιά προσωρινή χάραξη, η οποία παρέκαμπτε την κατεστραμμένη γέφυρα και ακολουθώντας την πλαγιά του βουνού ενωνόταν μετά από ένα χιλιόμετρο περίπου . Ο όλος σχεδιασμός της χάραξης είχε το σχήμα <Λ> και στην κορυφή του τα τραίνα ανέστρεφαν πορεία, εξ’ ου και το όνομα Σύρτης. Εδώ πλέον υπάρχουν αραγμένα παλαιά βαγόνια τα οποία ενίοτε ακολουθούν τον δρόμο του σκράπ. Μετά την γέφυρα του Αχλαδόκαμπου η χάραξη της γραμμής ακολουθεί συνεχώς ανηφορικά γαντζωμένη στο όρος Παρθένι και ο ταξιδιώτης εκτός από την θέα που του δίνεται πλέον απλόχερα στον γεμάτο κάμπο ελιές και με τα βουνά τριγύρω σαν ακοίμητους φρουρούς της μοναδικότητας και της ησυχίας του κάμπου περνά από άλλες τρείς μεταλλικές γέφυρες με Χ.Θ. και μήκη αντίστοιχα :90,6χλμ με 60μ, 91,2χλμ με 235μ η οποία ονομάζεται γέφυρα Παρθενίου και η Τρίτη στο 91,6χλμ με 45μ μήκος. Μετά και τις γέφυρες η πλαγιά γίνεται πιο απότομη, τραχιά, βασιλεύει το πουρνάρι και εδώ και κει καμιά μοναχική αγριαχλαδιά, η ανηφόρα συνεχής και έντονη και η διαδρομή πλέον θυμίζει έντονα τους εντυπωσιακούς σιδηρόδρομους στις Άνδεις της νοτίου Αμερικής. Ο ταξιδιώτης βλέπει στο κενό από κάτω του την γραμμή που πριν λίγη ώρα πέρασε,300μ χαμηλότερα ! Ρουφώντας την απέραντη θέα ο ταξιδιώτης περνά από την μεγάλη γέφυρα του Ελαιοχωρίου στην Χ.Θ. 97 μήκους 162μ και σε λίγο εισέρχεται στο ομώνυμο χωριό που βρίσκεται στην Χ.Θ. 99 σε υψόμετρο 560μ. Ο κλειστός σήμερα Σ.Σ. Ελαιοχωρίου διαθέτει εκτός από το κυρίως οίκημα , βοηθητικές αποθήκες και παρακαμπτήριες γραμμές ενώ εκατέρωθεν του σταθμού υπάρχουν το παλιό καφενείο και το παραδοσιακό παντοπωλείο του χωριού. Για τους πεινασμένους περιηγητές οι ταβέρνες κάτω στην πλατεία του χωριού θα τους ικανοποιήσουν απόλυτα. Γυρνώντας πάλι στον σταθμό η απεριόριστη θέα ανταμείβει και τον πιο απαιτητικό με τον κάμπο του Αχλαδόκαμπου στα βόρεια και την Τσακώνικη γη με τις κορφές του Πάρνωνα στα νότια. Συνδυάζοντας την ησυχία του χωριού, τον καθαρό βουνίσιο αέρα και ένα παραδοσιακό καφεδάκι οι ώρες περισυλλογής μοιάζουν μοναδικές. Το χωριό του Ελαιοχωρίου έως και την δεκαετία του ’70 ήταν ένα παό τα ελάχιστα χωριά στην Πελοπόννησο που εξυπηρετούνταν αποκλειστικά από τον σιδηρόδρομο. Είναι άσβηστες οι μνήμες ακόμα να ξεφορτώνονται από τα τραίνα ημερήσιες εφημερίδες, κονσέρβες , σακιά αλεύρι και κολώνες πάγου για τα ψυγεία των σπιτιών και των μαγαζιών. Αναχωρώντας το τραίνο από τον σταθμό αυτό συνεχίζει σε ομαλές πλέον πλαγιές με θέα την Τσακωνιά και τον Πάρνωνα . Στην Χ.Θ. 102 το τραίνο περνά την γέφυρα της <κλεφτοκαπελούς> συνολικού μήκους 78μ Ονομάσθηκε έτσι γιατί τα καθοδικά ρεύματα της περιοχής ενίοτε άρπαζαν τα καπέλα από τα κεφάλια των μηχανοδηγών και των επιβατών. Πολλοί πεζοπόροι έβρισκαν τα καπέλα χαμηλά στην ρεματιά ,οι οποίοι και τα πουλούσαν στις τοπικές αγορές. Αφήνοντας την <κλεφτοκαπελού) το τραίνο περνά από την μικρή στάση της Αγ. Σοφίας με το χωριό 2 ώρες δρόμο σκαρφαλωμένο απέναντι στην πλαγιά και περνά και τις δύο τελευταίες γέφυρες στην περιοχή πριν αυτό πατήσει το Αρκαδικό οροπέδιο. Αυτές βρίσκονται στις Χ.Θ. 104,6 και 105 με μήκη αντίστοιχα 103μ και 59μ. Το τραίνο στην Χ.Θ. 107 περνά την σήραγγα Παρθενίου η οποία έχει μήκος 114μ και εισέρχεται στο χωριό Παρθένι και στο Αρκαδικό οροπέδιο. Ο ομώνυμος σταθμός βρίσκεται στην Χ.Θ. 108 σε υψόμετρο 644μ.,το καλοκαίρι ειδικά είναι πνιγμένος στα πλατύφυλλα και υπεραιονόβια πλατάνια. Ο σταθμός διαθέτει την απαραίτητη αποθήκη, την τουαλέτα του και τον φούρνο του και φυσικά το καφενείο. Εκεί ο ταξιδιώτης θα απολαύσει πραγματικά τον καφέ ή το αναψυκτικό του. Από το τραίνο συνεχίζει την επίπεδη πορεία του προς την Τρίπολη και σηματοδοτείται το τέλος της παρουσίασης της πανέμορφης διαδρομής του Αχλαδόκαμπου. Αξίζει να την επισκεφθείτε και να την ταξιδέψετε !
Κείμενα-φωτογραφίες
Βασίλης Χωριάτης
